Bağlanma, bebek ile
annesi ya da bakım sağlayan sabit bir kişi arasında kurulan, temel güven
duygusunu geliştiren ilk bağlardır. Bu bağ özellikle ilişkilerde olmak üzere
insan davranışları üzerinde ilerleyen yılları da kapsayan önemli bir etkiye
sahiptir. Şimdi birlikte çocukluk yıllarındaki bağlanmanın kişiliğimiz ve
davranışlarımız üzerindeki etkilerine bakalım.
Öncelikle Dr. Deniz’in, Beş Faktör Kişilik Kuramıyla
bağlanma stilleri arasındaki ilişkiyi incelediği araştırmasının sonuçlarına
bakalım. Korkulu bağlanma stiliyle dışadönüklük arasında negatif yönlü; kayıtsız
bağlanma stili ile deneyime açıklık arasında pozitif yönlü, yumuşak başlılık
arasında negatif yönlü; güvenli bağlanma
stili ile duygusal dengesizlik / nevrotizm arasında negatif yönlü,
dışadönüklük, deneyime açıklık, yumuşak başlılık ve sorumluluk arasında pozitif
yönlü; saplantılı bağlanma stili ile sorumluluk arasında ise negatif yönlü
anlamlı ilişkiler bulmuştur.
Şimdi
aşağıda beş farklı kişiden ve onların özelliklerinden ve hayata bakış
açılarından bahsedeceğim sizde bunları okurken resimdeki bağlanma stilleriyle
eşleştirmeye çalışın. Bu kişilikleri oluştururken farklı kaynaklardaki
özellikleri birleştirip bağlanma stillerine göre bir kişilik ve davranış
örüntüsü oluşturmaya çalıştım.
-Emre: Eğlenceyi seven, konuşkan, sevecen ve sosyal biridir.
Başkalarına bağımlı olmayan düşüncelere sahiptir ve geleneksel değerleri
sorgulama eğilimindedir. Arkadaşlarıyla birlikte gezmeyi sever ama arada sırada
kendisiyle de vakit geçirmekten hoşlanır. Kendi davranışlarının sorumluluğunu
alma ve bu sorunlara pozitif çözümler üretme eğilimindedir. Duyguları
dengelidir ani duygu değişimleri yaşamaz.
-Fırat: Mesafeli ve sessizdir. Genellikle kendi başına
olmaktan hoşlanır. Kendine güvenmekle birlikte diğer insanlara güven duymaz.
Başarıyı hedefler ve devamlı başarılı olmak için çaba harcar. Sürekli olarak
yeni ve farklı deneyimler yaşama arayışındadır. Aynı zamanda şüpheci,
eleştirici ve çabuk kızan biridir. Rekabete yatkındır.
-Ayşe: Sessiz ve edilgen biridir. Kendine güveni yeterince
olmadığı için genellikle yalnızdır. Fakat aynı zamanda diğer insanlarla yakın
ilişkiler kurma isteği de fazladır. Ama devamlı terk edilme korkusu ya da
reddedilme korkusuyla kendi etrafına duvarlar örer. Sıkıntı ve öfke duygularını
sıkça yaşar. Diğer insanlarla ilişkilerinde uysal ve istekli davranarak
ilişkilerini kendi yararları doğrultusunda yürütmeye çalışır.
-Kerem: Dikkatsiz, dağınık, amaçsız ve ihmalkar biridir. Sorumluluk
almaz ve benlik saygısı düşüktür. Kendine güvenmez ama güvendiği birini
bulduğunda ona aşırı derecede bağlanır . Yaşadığı ilişkilerde kaygı düzeyi
yüksektir. Yalnız kalmak istemez. Eğer bağlandığı kişi onu reddederse onu
tehdit eder ve saldırganca davranışlara başvurur. (Not: Emre, güvenli; Fırat,kayıtsız; Ayşe, korkulu; Kerem, saplantılı)
İlk bağlanma hayata bakış açımızı etkileyen önemli bir
kavramdır. Her ne kadar insanları bu şekilde kişilik kalıplarına sokmayı
yeterli bulmasam da bunun bize danışmalarda faydası olduğunu da inkar edemem. Umarım
bu yazım farklı bağlanma stiline sahip kişileri daha iyi anlamamıza biraz olsun
katkıda bulunmuştur.
YAZAR: Muhammet KAZANCI
KAYNAKÇA
Deniz M.E. (2011). Karar
Verme Stilleri ve Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Bağlanma Stilleri Açısından
İncelenmesi. Yayınlanmış
Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Teknik Eğitim Fakültesi, Eğitim
Bölümü, Alaeddin Keykubat Kampusü, Konya.
Turan Akdağ S. (2011).
ERGENLERİN BAĞLANMA STİLLERİ İLE EBEVEYNLERİNİN BAĞLANMA STİLLERİ ARASINDAKİ
İLİŞKİ. Uzmanlık Tezi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Antalya.
Yazgan İnanç B.& Yerlikaya E.E.(2014). Kişilik Kuramları. Ankara: Pegem.
